عصب کشی و ترمیم دندان
گاهی اوقات به دلایل مختلف مثل پوسیدگی، ترک‌خوردن و … باکتری‌ها وارد پالپ دندان میشوند. در این شرایط پالپ عفونی و ملتهب می‌شود و درمان ریشه دندان یا عصب کشی دندان برای نجات دندان ضروری است. ترمیم ریشه یک روش دندانپزشکی است که درد ناشی از یک دندان عفونی یا آبسه را تسکین می‌دهد. در این مقاله از سایت دکتر مصطفوی با عصب کشی و ترمیم دندان پوسیده آشنا می‌شویم. سپس در ادامه درباره انواع دندان ها و درمان عصب کشی، مراحل، مزایا و معایب عصب کشی دندان صحبت می‌کنیم.
ترمیم ریشه چیست؟
عصب کشی دندان یا درمان ریشه، یک درمان دندانپزشکی برای از بین‌بردن عفونت داخل دندان است. در این روش پالپ و کانال‌های ریشه تخلیه میشوند تا از کشیدن دندان عفونی جلوگیری شود. برای آشنایی بهتر با عصب کشی دندان پوسیده بهتر است ابتدا آناتومی دندان را بررسی کنیم.
دندان از لایه‌های مختلفی تشکیل شده‌است. اولین لایه مینای سفید رنگ دندان است که ما آن را می‌بینیم. پس از مینای دندان لایه سختی به نام عاج وجود دارد و داخل عاج بافت نرمی به نام پالپ وجود دارد. این بافت حاوی رگ‌های خونی، اعصاب و بافت همبند است که ریشه دندان را تغذیه می‌کنند. کانال‌های ریشه نیز بخش‌های بسیار کوچک و ظریفی هستند که از قسمت بالای پالپ تا نوک ریشه منشعب میشوند.
سوال اکثر بیماران این است که چه زمانی نیاز به عصب کشی دندان وجود دارد؟ زمانی که پالپ عفونی می‌شود، انجام عصب کشی و ترمیم ضروری است. پالپ وقتی عفونی می‌شود که به دلایل مختلف مثل پوسیدگی عمیق، شکستگی دندان و جراحت در معرض باکتری قرار گرفته و ملتهب شود.
روش‌های ترمیم دندان
روش های ترمیم دندان شامل سه روش مختلف است. این روشها عبارتند از:
عصبکشی و ترمیم
عصبکشی همان ترمیم ریشه است که بین مردم با این نام شناخته می‌شود. در درمان عصب کشی پالپ دندان تخلیه شده و با مواد مخصوص پر می‌شود. طیف وسیعی از انواع مواد با هزینه‌های مختلف برای پرکردن دندان وجود دارد. اگر دندان دچار پوسیدگی گستردهای است که با پرکردن قابل درمان نیست یا اگر اعصاب دندان عفونی شده‌اند، باید ترمیم ریشه یا عصبکشی انجام دهید.
جراحی اپیکو
در برخی موارد با تخریب قسمتی از تاج دندان نمی‌توان پالپ را به صورت کامل تخلیه کرد. به این دلیل که ممکن است عفونت در لایه‌های زیرین دندان نفوذ کرده و تا قسمتی از استخوان فک گسترش یافته‌باشد. در چنین شرایطی نیاز است جراحی ریشه یا جراحی اپیکو انجام شود. طی این جراحی یک برش کوچک روی لثه ایجاد شده و از این مسیر باقی‌مانده پالپ و عفونت ایجاد‌شده خارج می‌شود.
پالپوتومی و پالپکتومی
پالپوتومی و پالپکتومی معمولاً برای کودکان دارای دندان‌های شیری انجام می‌شود. هر دوی این روشها به حفظ دندان طبیعی کودک کمک می‌کند اما این دو روش یک تفاوت دارند. در پالپوتومی، پالپ آسیب‌دیده دندان برداشته می‌شود و پالپ سالم در ریشه دندان باقی می‌ماند. در روش پالپکتومی، تمام پالپ برداشته شده و پر می‌شود. این روش عموماً برای دندان‌هایی انجام می‌شود که به دلیل گستردگی عفونت یا پوسیدگی با روش پالپوتومی قابل درمان نیستند.
ری‌اندو
ری‌اندو یکی از روش های ترمیم دندان عصب کشی شده است. گاهی به دلایل مختلف مثل عدم تخلیه کامل کانال‌های ریشه یا تشخیص ندادن یکی از کانال‌ها ممکن است نیاز به انجام مجدد درمان ریشه باشد. درمان مجدد ریشه سخت‌تر از درمان اولیه است. این روش به عنوان ترمیم دندان عصب کشی شده شکسته نیز شناخته می‌شود. زیرا در صورت شکستگی دندان ممکن است مجددا باکتری‌ها به داخل آن نفوذ کرده و باعث عفونت شوند.
انواع دندانها و درمان عصب کشی
نحوه عصب کشی و پر کردن دندان برای انواع دندانها متفاوت است. اولین تفاوت در مکان ایجاد سوراخ است. برای دندان‌های آسیاب این سوراخ در سطح بالایی دندان ایجاد می‌شود اما برای دندان‌های جلویی معمولا سوراخ در سطح پشتی ایجاد می‌شود.
دومین تفاوت در روکش دندان است. معمولا چون فشار زیادی به دندان‌های جلویی وارد نمی‌شود، پس از عصبکشی به روکش نیاز ندارند. اما از آنجایی که دندان‌های عقبی برای جویدن غذا تحت فشار زیادی قرار دارند، برای محافظت بیشتر به روکش نیاز دارند. یک تفاوت مهم دیگر تفاوت تعداد کانال‌های ریشه در دندان‌های جلویی و عقبی است. معمولا دندان‌های عقبی تعداد ریشه بیشتری دارند.
مزایا عصب کشی دندان
مزایا عصب کشی دندان شامل موارد متعددی است و انجام آن ضروری است. این مزایا عبارتند از:
- جلوگیری از گسترش عفونت به دندان‌های دیگر
- کاهش علائم مرتبط با عفونت دندان مثل درد شدید
- جلوگیری از تحلیل استخوان فک
- حفظ دندان‌های طبیعی و جلوگیری از کشیدن دندان
- حفظ لبخند زیبا و طبیعی
- راحتی در جویدن غذا
- هزینه کمتر نسبت به روش‌های جایگزینی دندان
عوارض عصب کشی دندان
درد، لثه‌های متورم، عفونت مجدد، تغییر رنگ دندان، آبسه لثه و مشکلات سینوسی از معایب و عوارض عصب کشی دندان هستند. در صورت بروز این عوارض، دندانپزشک می‌تواند مشکل را اصلاح کرده و سپس عصب کشی و ترمیم را تکمیل کند. برای جلوگیری از عوارض، بیماران باید دستورالعمل‌های دندانپزشک را کاملا رعایت کنند.
درمان عصب کشی دندان
برای شروع درمان عصب کشی دندان باید تعداد کانال‌های دندان مشخص باشد. برای تعیین تعداد کانال‌ها عکس رادیولوژی تهیه می‌شود، هر دندان ممکن است بین 1 تا 4 کانال داشته‌باشد. همچنین انجام رادیولوژی به تعیین میزان آسیب کمک می‌کند و پزشک تشخیص می‌دهد که آیا عفونتی در استخوان اطراف دندان وجود دارد یا خیر. سپس بقیه مراحل انجام می‌شود.
مراحل عصب کشی دندان
درمان ریشه در سه مرحله انجام می‌شود و تکمیل آن بین یک تا سه جلسه طول می‌کشد. مراحل عصب کشی دندان عبارتند از:
مرحله اول: در این مرحله ابتدا بی‌حسی موضعی برای بی‌حس کردن دندان و لثه‌های اطراف تزریق می‌شود. سپس یک سوراخ کوچک در تاج دندان برای دسترسی به پالپ ایجاد می‌شود و ابزارهای مخصوص دندانپزشکی جهت تخلیه وارد پالپ میشوند. پس از تخلیه، محفظه خالی تمیز، ضدعفونی و شکل داده می‌شود. ممکن است تخلیه همه‌ی کانال‌های ریشه چند جلسه طول بکشد، بین این جلسات از یک پرکننده موقت دندان استفاده می‌شود تا از ورود مجدد باکتری‌ها به محفظه پالپ جلوگیری کند.
مرحله دوم: در این مرحله پالپ مرده و دندان شکننده است به همین دلیل محفظه خالی پالپ باید با مواد مخصوصی کاملا پر شود.
مرحله سوم: در بیشتر موارد، برای محافظت از دندان و زیبایی روکش روی دندان قرار می‌گیرد. روکش دندان پس از قالب‌گیری به صورت سفارشی در لابراتوار ساخته می‌شود. سپس با استفاده از مواد مخصوص روی دندان چسبانده می‌شود.
فاصله بین عصب کشی و پر کردن دندان
فرآیند عصب کشی و ترمیم زمان‌بر و بسیار خسته‌کننده است و نیاز به مراجعات متعدد به کلینیک دندانپزشکی دارد. به همین دلیل بعضی از بیماران تمایل دارند پس از عصبکشی بلافاصله سیستم کانال ریشه پر شود. فاصله بین عصبکشی و پر کردن دندان کاملا به شرایط شما و نظر دندانپزشک بستگی دارد. عصب کشی و پر کردن همزمان دندان در شرایطی خطرناک است که سطح آسیب‌دیدگی بالا باشد یا تعداد کانال‌های ریشه زیاد باشد، در غیر این صورت مشکلی به دنبال ندارد.
مراقبت‌های بعد از عصب کشی دندان
رعایت مراقبت های بعد از عصب کشی دندان ضروری است و به دوام بیشتر دندان عصبکشی شده کمک می‌کند. این نکات مراقبتی شامل موارد زیر است:
- در صورت نیاز پزشک برای جلوگیری از عفونت مجدد آنتی‌بیوتیک یا مسکن برای شما تجویز می‌کند. مصرف به موقع و کامل آنتی‌بیوتیک ضروری است.
- در چند روز اول از غذاهای نرم مانند سوپ، پوره سیب‌زمینی و ماست استفاده کنید. همچنین از استعمال دخانیات خودداری کنید.
- بهتر است از گاز‌گرفتن یا جویدن با دندان عصبکشی شده خودداری کنید و با طرف دیگر دهان خود غذا بجوید.
- پس از درمان ریشه، دندان‌های خود را دو بار در روز، صبح و شب مسواک بزنید. همچنین از خمیر دندان حاوی فلوراید، نخ دندان و دهانشویه آنتی باکتریال استفاده کنید.
درد بعد از عصب کشی دندان
هرچند عصب کشی و ترمیم درد شدید دندان را تسکین می‌دهد اما ممکن است پس از آن کمی احساس درد و ناراحتی داشته‌باشید. درد بعد از عصب کشی دندان موقتی و طبیعی است و به راحتی با مسکن‌های رایج کنترل می‌شود. اگر درد دندان شما بیش از یک هفته طول کشید، با پزشک خود تماس بگیرید.
دوام عصب کشی دندان و ترمیم
مانند تمام روش‌های دندانپزشکی، دوام عصب کشی دندان و ترمیم به چگونگی مراقبت از آن بستگی دارد. با مراقبت مناسب، بیشتر دندان‌های عصبکشی شده تا آخر عمر دوام می‌آورند. همچنین اگر دندانپزشک درمان ریشه را به درستی انجام دهد، نتایج می‌توانند برای مدت طولانی‌تری باقی بمانند.
قیمت عصب کشی دندان و ترمیم
قیمت عصب کشی دندان و ترمیم بسیار متفاوت است و به عوامل زیادی بستگی دارد. یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار تعداد کانال‌های ریشه است، هرچقدر تعداد کانال‌ها بیشتر باشد، هزینه افزایش می‌یابد. همچنین اینکه کدام دندان آسیب‌دیده است نیز بر هزینه اثرگذار است، معمولا درمان دندان‌های عقب گران‌تر است. هرچند در مقایسه با روش‌های جایگزینی دندان مثل ایمپلنت یا بریج، هزینه عصب کشی دندان و ترمیم بسیار مقرون به صرفه‌تر است.
متخصص عصب کشی دندان
پزشکی که درمان ریشه را انجام می‌دهد، اندودنتیست یا متخصص عصب کشی دندان نامیده می‌شود. بهتر است برای عصبکشی دندان‌هایی با چندین کانال ریشه به یک اندودنتیست مراجعه کنید. در کلینیک دندانپزشکی دکتر مصطفوی بهترین و مجرب‌ترین اندودنتیست‌ها حضور دارند. شما می‌توانید جهت مشاوره و معاینه به کلینیک مراجعه کنید.